Hiro’a n°161 – E reo tō ‘u

E reo tō ‘u

Direction de la culture et du patrimoine (DCP) – Te Papa hīro’a ‘e Faufa’a tumu

Rohipehe : Natea Montillier Tetuanui (vāhine)

’Ohipa : ‘Ihi nūna’a, ‘ihi reo

Te tahi mau fa’a’ohipara’a nō te moemoe, moeruru, mou’ū, nahe, niu e te nono

Teie te tahi nau rā’au e tupu nei nā ni’a i nā ‘e’a to’opiti nō ‘Ōpūnohu i Mo’orea- te ara-tupuna ‘e te ‘e’a nō te ‘āro’a Pu’uroa – i fāna’o i te tahi mau paruai fa’a’ite’itera’a i tō rātou fa’a’ohipara’a i roto i te orara’a ā te Mā’ohi, i te mātāmua iho ā rā.

 

moemoe Phyllantus amarus herbacée, Hurricane weed, MOD

Ei hāmanira’a rā’au tahiti ē rapa’au i te mau ma’i tari’a, ma’i ‘ōniho (Pétard, 2011 : 198).

 

moeruru, mōruru, re’a moeruru Zingiber zerumbet plante, pinecone ginger,POL

E ravehia te pape varevare ō te tiare ‘ute’ute nō te ’atu’atu i te rouru e te tino.

mou’ū, mou’ū tāviri ha’ari Cyperus javanicus herbacée, Java sedge,POL

E tumutumu ‘aihere e rae’a a’e e 45 tenetimētera i te teitei. E tūpa’ipa’ihia te hī’ata ō te pūpā tiare ei tīti’a ha’ari e ei tīti’a i te pape ō te rā’au tahiti.

nahe Angiopteris evecta grande fougère terrestre, Giant fern,

IND

E rā’au fa’anehenehe, hau roa i te no’ano’a roa: e no’ano’a te rau’ere ‘āpī nō te mono’i, te tapa ; i te tau o’e, e tāpuruhia tō na a’a hou a tunu e a ‘amuhia ai.   (Pétard, 2011 : 73)

niu, niuroahiti Leucas decemdentata herbacée, Herbaceous plant,

POL

E tupu hā-noa teie ‘aihere i ni’a i te mato. Ei hāmanira’a rā’au tahiti.

nono Morinda citrifolia arbuste, Indian mulberry, IND

E tupu teie rā’au mai tahatai e tae atu i te tahara’a ‘āivi. E ota  rā’au tahiti te rau’ere, te mā’a ei pā i te ta’ero ō te puta nohu; ia ‘ui-ana’e-hia te a’a ō teie rā’au, e ‘ū re’are’a tē roa’a mai. Tē parauhia nei e pāruru manamana ato’a te rau’ere nono ia tāpiri i ni’a i te tino.

E fa’a’ohipahia mā te‘ōmou tāhinu e te tihota ‘ute’ute nō te arero-mā’a ; e tapiho’a te mā’a matie e te para e te rau’ere matie e te para, e pararī te arero.

IND = indigène ; POL = introduction polynésienne ; MOD = introduction moderne

Vous aimerez aussi...